Nr projektu badawczego 2014/1 - Przemiany ładu gospodarczego w teorii i praktyce
Do najważniejszych dokonań na gruncie teorii ładu gospodarczego zaliczyć należy wkład myśli ordoliberalnej, w tym głównie Waltera Euckena, oraz program badawczy Friedricha Augusta von Hayeka. Ordoliberalizm podkreślał rolę ładu stanowionego przez państwo, które ma tworzyć efektywne rozwiązania instytucjonalne i stać na straży ich egzekwowania. Hayek z kolei akcentował znaczenie ładu spontanicznego, tworzącego się oddolnie w sieci interakcji pomiędzy uczestnikami gry rynkowej. W praktyce życia gospodarczego oba rodzaje ładu koegzystują, oddziałują na siebie, tworząc różnorodne – mniej i bardziej efektywne – struktury instytucjonalne. Pokrewną propozycję teoretyczną stanowi bujnie się rozwijający nurt nowej ekonomii instytucjonalnej, który oferuje zestaw narzędzi analitycznych, przydatnych do badań zagadnień instytucjonalnych. W ramach projektu zmierza się do realizacji następujących celów:
1. Wzbogacenia i rozwinięcia wysoce abstrakcyjnych teorii ładu gospodarczego poprzez syntezę tych koncepcji z dokonaniami nowej instytucjonalnej ekonomii i nadanie jej bardziej aplikacyjnego charakteru;
2. Lepszego zrozumienia i oceny procesów transformacji systemowej w krajach postsocjalistycznych, w szczególności w Polsce i w byłej NRD;
3. Zbadania zagadnień zmian instytucjonalnych w gospodarkach rynkowych.
Cel pierwszy o charakterze teoretycznym wypływa z chęci dokonania syntezy pokrewnych nurtów w myśli ekonomicznej – ordoliberalizmu i nowej instytucjonalnej ekonomii i opiera się na założeniu, iż stanowią one komplementarne podejścia do kwestii ładu instytucjonalnego, co w powiązaniu z przesłanką o większej skuteczności eklektycznego podejścia w nauce ekonomii, stanowi bodziec do podejmowania takich wyzwań.
Realizacja celu drugiego i trzeciego ma wymiar utylitarny i dotyczy badań nad zmianami ładu gospodarczego w okresie transformacji systemowej krajów postsocjalistycznych, jak również jego zmian w dojrzałych gospodarkach rynkowych. Reformujące się gospodarki krajów postsocjalistycznych okresu transformacji systemowej stanowią fascynujący przedmiot badań – jedyne w swoim rodzaju „laboratorium systemowe”, w którym testowane zostały różne strategie przejścia od gospodarki centralnie zarządzanej do rynkowej. Nauka ekonomii nie dysponowała, i wciąż nie dysponuje, spójną i kompletną teorią transformacji, w związku z tym ten złożony proces analizowano przez pryzmat różnych koncepcji. Teorie ładu gospodarczego stanowią ciekawą propozycją poznawczą, gdyż transformację można traktować przecież jako przekształcenia ładu gospodarczego. Z kolei kraje rozwinięte podlegają w długim okresie głębokiej przemianie swojej konstelacji instytucjonalnej, której mechanizm, natura i kierunek są w środowisku naukowym przedmiotami sporych kontrowersji.
Kierownik projektu: dr Michał Moszyński
Wstępne wyniki badań: